„Wygraj z astmą”.
I.
Program przeznaczony jest dla uczniów klas I – III szkoły podstawowej.
Cel główny:
Głównym celem programu jest uświadomienie dzieciom, rodzicom i opiekunom znaczenia wczesnego rozpoznania objawów choroby oraz sposobów umożliwienia dzieciom chorym pełnego uczestniczenia w życiu.
Cele szczegółowe:
- edukacja dzieci, rodziców i opiekunów w zakresie rozpoznawania objawów astmy,
- uświadomienia powiązań między alergią i astmą,
- przedstawienie wpływu ruchu na życie dziecka chorego na astmę i jego prawidłowy rozwój,
- podniesienie świadomości uczniów, rodziców i opiekunów w zakresie zdrowego stylu życia.
II.
Adresaci:
- uczniowie klas I – III szkoły podstawowej,
- rodzice uczniów klas I – III,
- nauczyciele,
III.
Termin realizacji: cały rok szkolny.
IV.
Astma oskrzelowa jej i objawy.
Astma jest przewlekły procesem zapalnym dróg oddechowych. Może rozwinąć się u ludzi w różnym wieku i na całym świecie. Utrzymujące się przez dłuższy czas stany zapalne powodują zmiany w budowie anatomicznej ścian oskrzeli, prowadzą do ich pogrubienia, co wraz ze skurczem mięśni gładkich powoduje zmniejszenie przepływu powietrza w oskrzelach.
Astma jest chorobą trwającą przez całe życie. Nie można się z niej wyleczyć. Jednak wczesne jej wykrycie i rozpoczęcie prawidłowego leczenia, unikanie czynników wywołujących napady choroby w znacznym stopniu może ograniczyć częstotliwość występowania objawów choroby.
Najczęściej występujące objawy choroby:
- duszność,
- kaszel,
- świszczący oddech,
- uczucie ciężaru w klatce piersiowej.
Objawy te najczęściej występują w nocy lub we wczesnych godzinach rannych. Towarzyszy im ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych. Uniemożliwia to wykonanie głębokiego wdechu, a wydzielina znajdująca się w oskrzelach zatyka je. U chorego występuj
ą wtedy silne napady kaszlu co powoduje oczyszczenia oskrzeli z zalegającej wydzieliny i ułatwia oddychanie.
Czynniki wywołujące napady astmy:
- różnego rodzaju alergeny – roztocza, pyłki zarodniki grzybów,
- wirusowe zapalenie dróg oddechowych,
- czynniki drażniące – dym tytoniowy, zapachy, zanieczyszczenia,
- czynniki fizyczne – zimne powietrze, nadmierny wysiłek fizyczny, hiperwentylacja, zmiana pogody,
- niektóre leki – niesteroidowe leki zapalne,
- czynniki emocjonalne – śmiech,
- czynniki hormonalne – ciąża, choroba tarczycy.
Czynniki zwiększające ryzyko występowania astmy:
- genetyczne uwarunkowania,
- skłonność organizmu do nadmiernej reakcji na alergeny,
- zanieczyszczenie powietrza,
- przewlekły stres.
Badania umożliwiające rozpoznanie występowania astmy:
- badania czynnościowe układu oddechowego przy użyciu spirometru,
- dodatnie testy skórne,
- obecność we krwi przeciwciał skierowanym przeciwko określonym alergiom,
- podwyższona liczba krwinek kwasochłonnych – tzw. eozynofili.
Co to jest alergia?
Wiele osób myli astmę i alergię. Są to pojęcia pokrewne, ale nie tożsame. Można mieć alergie i nie być chorym na astmę. Jednak u osób chorych na astmę najczęściej występuje również i alergia.
Alergia jest nadmierna reakcją organizmu na określone czynniki, tj. pyłki, sierść zwierząt, niektóre leki, składniki pokarmu. Reakcja ta może przybierać różne postaci: łzawienie, swędzenie oczu, wysypka, katar.
Rodzaje astmy oskrzelowej:
- astma oskrzelowa zewnątrzpochodna tzw. atopowa,
czynnikami powodującymi występowanie napadów duszności są czynniki środowiskowa – alergeny (roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, zarodniki grzybów, sierść zwierząt),
- astma oskrzelowa wewnątrzpochodna twz. nieatopowa,
W występowaniu napadów duszności tego rodzaju astmy nie potwierdzono udziału czynników środowiskowych, występuje ona znacznie rzadziej niż pierwszy typ astmy.
Astma a wysiłek fizyczny.
Do niedawna uważano, że wysiłek fizyczny u osób chorych na astmę wpływa ujemnie na ich stan zdrowia. Bardzo często dzieci chore zwalniano z uczestniczenia w zajęciach wychowania fizycznego ze względu na ryzyko występowania napadów choroby.
Ostatnio przeprowadzone badania wykazały, że dozowany w sposób bezpieczny wysiłek fizyczny u osób chorych powoduje polepszenie się ich sprawności fizycznej. Szczególnie zalecane są formy aktywności zwiększające objętość płuc np. pływanie, narciarstwo. Ma to duże znaczenie podczas napadów duszności.
Dzieci chore na astmę mogą w pełni uczestniczyć w zajęciach wychowania fizycznego. Należy jedna pamiętać o zachowaniu pewnych zasad zmniejszających ryzyko występowania napadów choroby:
- zawsze przeprowadzać kilkuminutową rozgrzewkę,
- unikać wysiłku podczas infekcji,
- unikać wysiłku podczas zwiększonego stężenia pyłków roślin,
- ćwiczyć w salach niezakurzonych,
- stopniowo zwiększać natężenie wysiłku uzależniając go od możliwości indywidualnych ucznia,
- wykonywać wysiłek z przerwami,
- nigdy nie pozostawiać ćwiczącego bez opieki, szczególnie w sportach walki,
- stopniowo zmniejszać natężenia wykowywanych ćwiczeń.
Astma jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną. Jednak przy odpowiednim postępowaniu, regularnym przyjmowaniu leków i dbaniu o utrzymywanie sprawności fizycznej można z nią normalnie żyć.
V.
Zadania i harmonogram ich realizacji:
1. Zapoznanie z pojęciami zwianymi z astmą i alergią.
2. Rozdanie ulotek informacyjnych rodzicom.
3. Zebranie informacji o posiadanej przez rodziców wiedzy na temat astmy, poprzez przeprowadzenie ankiet.
4. Organizacja konkursu wiedzy o astmie.
5. Gromadzenie, wyszukiwanie informacji na temat choroby.
6. Prowadzenie zajęć zwiększających świadomość wśród dzieci na temat objawów choroby i sposobów ograniczania występowania napadów.
7. Uświadomienie rodzicom opiekunom i dzieciom pozytywnego wpływu wysiłku fizycznego na prawidłowy rozwój.
VI.
Formy realizacji:
- indywidualna,
- grupowa.
VII.
Metody realizacji:
- pogadanki,
- dyskusja,
- projekcja filmu,
- metoda problemowa,
- metoda zadaniowa ścisła,
- metoda zabawowa.
VIII.
Przewidywane efekty podejmowanych działań:
- UCZEŃ BĘDZIE AKTYWNIE UCZESTNICZYŁ W ZAJĘCIACH WYCHOWANIA FIZYCZNEGO,
- uczeń będzie wiedział jakie są objawy choroby,
- uczeń będzie wiedział jaka jest równica między astmą, a alergią,
- uczeń będzie wiedział co może powodować nasilenie się objawów choroby,
- uczeń będzie w sposób świadomy rozwiązywał postawione przed nim zadania.
IX.
Formy oceny założonych efektów programu:
- sprawdzenie posiadanej wiedzy poprzez konkursu dotyczące astmy i wyłonienie zwycięsców,
- zebranie informacji dotyczących wiedzy rodziców o astmie na podstawie przeprowadzonej ankiety,
- udokumentowanie uczestnictwa uczniów z zawodach sportowych.
X.
Wnioski.
Głównym założeniem programu jest zwiększenie świadomości uczniów, rodziców i opiekunów na temat wczesnego rozpoznania objawów astmy, rozpoczęcia prawidłowego leczenia i wpływu wysiłku fizycznego na prawidłowy rozwój osób chorych. Program ten ma również na celu wyrównywanie szans dzieci chorych na astmę, które często poprzez ograniczanie ruchu są mniej sprawne fizycznie od swoich rówieśników.
Moim zdaniem jeśli nastąpi zmniejszenie ilości zwolnień przynoszonych przez dzieci chore na astmę, z aktywnego uczestnictwa w zajęciach wychowania fizycznego program spełni swoje założenia. Utwierdzi to też dzieci i rodziców w przekonaniu, że z astmą można żyć normalnie.
Opracowała: Agnieszka Szopa
